Ik ben daarin altijd geïnteresseerd geweest in mijn eigen gedrag en dat van anderen. Waarom doen we wat we doen? Ik heb een hele tijd gehad dat ik gedrag vertoonde waar ik niet trots op was en waar ik ook wel eens het gevoel had dat dat gedrag niet mijn authentieke gedrag was.

Wanneer iemand langdurig of herhaaldelijk ’trauma’ ervaart (bijv. misbruik, verwaarlozing, geweld, emotionele armoede), kan het lichaam in overlevingstand signalen geven aan het psyche om zich op te delen in verschillende beschermers die elk een specifieke functie hebben om te overleven. Deze delen worden soms ook wel delen van het zelf of innerlijke delen genoemd.

Deze delen ontstaan wanneer je opgroeit en kunnen veroorzaakt worden door behoefte die niet werden gezien door ouders of herhaaldelijk (h)erkenning missen in emoties. Of zwaarder traumatisch leed. 

Ieder kind ervaart:

• Onschuld, afhankelijkheid, behoefte aan veiligheid
• Emoties intens en daardoor kwetsbaarheid
• Zoekt naar troost of bevestiging

Overlevingsmechanismen:

• Bevriezing (freeze) – letterlijk verstijven bij gevaar. Afsluiten van pijn (door dissociatie of dagdromen)
• Vecht-reactie (fight) – woede of agressie om controle terug te krijgen. Afweer hoort hier ook bij zoals ontkenning, projectie, rationalisatie.
• Vlucht-reactie (flight) – willen ontsnappen, fysiek of mentaal. Zelfkritiek (controle door schaamte of angst) Verdoving door middelengebruik, overeten en dissociatie.
• Onderwerping (fawn/submit) – pleasen, sussen, gehoorzamen om te overleven. Aanpassing (fawn) – proberen lief, stil of onzichtbaar te zijn. Internaliseren van schuld of schaamte

Zodra een situatie — hoe klein ook — herinnert aan vroegere pijn, afwijzing of onveiligheid, activeert het zenuwstelsel een oude verdediging reactie. Het lichaam herkent dit niet als een herinnering, maar als NU.  Dan zegt het zenuwstelsel en dus jouw lichaam, als het ware:  “Wees voorzichtig — dit lijkt op toen het niet veilig was. En dán komt een primair deel naar voren om de controle te nemen.

Voorbeelden:

• Jij wilt dat iedereen blij is → bang voor afwijzing. De Pleaser gaat nog harder zijn best doen.
• Iemand uit kritiek →  De Perfectionist wil alles goed doen → bang om te falen.
• Je verliest de controle → de innerlijke Criticus valt je aan → bang dat iemand anders dat doet.
• Er dreigt conflict → de Beschermer sluit zich af of trekt zich terug. Trekt een muur op, bang om gekwetst te worden.
• Er is chaos of spanning → de Pusher neemt over: “Niet voelen, doorgaan!” De Pusher blijft doorgaan → bang om stil te vallen en te voelen.
• Je voelt onrecht of machteloosheid → Het Slachtoffer is hulpeloos en passief. Het Slachtoffer ervaart onrecht, pijn en emotionele regressie; ‘zie je wel,..’

Het mooie is: ze bedoelen het goed. Ze willen je veilig houden. Maar echte vrijheid ontstaat wanneer je ze herkent, erkent en bedankt voor hun zorg en zelf weer het stuur neemt. 

De aankomende artikelen zal ik de verschillend delen verder toelichten en laten zien waar ze zijn ontstaan door jezelf kritisch te bevragen en te voelen in je lijf. Dat geeft inzicht en balans.